Et Pazarı adlı eser, yazar Laurie Penny tarafından kaleme alınan, “Kapitalizmde Kadın Bedeni” alt başlığı ile piyasaya sürülen bir kitap. Eserin adı ve alt başlığı zaten ilgi çekmeye yeterli. Pales Yayınları tarafından yayımlanan kitabın bendeki 2018 tarihli 1. baskıya ait. Toplam 108 sayfadan oluşan eser Yeşim Ersoy tarafından Türkçeye çevrilmiş durumda. Ben kitap indirim günlerinde uygun bir fiyata almıştım ancak şuan bu yazıyı yazarken yaklaşık 20 TL civarında fiyatlar ile kitap sitelerinde alıcısını beklemekte.
Daha kitabın kapağını ilk çevirdiğinizde karşınıza yazarın kısa bir hayat geçmişi karşılıyor. Yazar Laurie bu sayfada “gelecek vadeden feminist gazeteci” diye okuyucuya tanıtılıyor. Kitabın içindekiler kısmına bakıldığında giriş ve sonuç dışında 4 bölümden oluştuğu görülüyor. Kitabı okurken bazı web sitelerine, bazı yazarların kitaplarının isimlerine yer veriliyor: çevirmen, bu kitap isimlerini de Türkçe’ye çevirmiş ancak bunların Türkçe olarak yayımlanıp yayınlanmadığını belirtmemiş. Ben Türkçe çeviri üzerinden yaptığım söz konusu kitap isimlerine ait Google aramalarında ise herhangi bir sonuç bulamadım. İnternet siteleri İngilizce olduğundan fazla içeriklerini kontrol edemedim.
Et Pazarı Kitap İncelemesi
Kadın ve onun üzerinden kadın bedeni günümüzde sıkça tartışılan bir konu. Bu yüzden kitapta daha radikal yorumlar bekliyordum açıkçası. Özellikle kitabın kapağı, kitabın ismi ve slogan niteliğindeki alt başlığı bu düşünceye sevk etmişti beni. Ancak beklediğim kadar radikal / sert yorumlara rastlamadım. Genelde ince eleyip sık dokuyarak, laf sokarak ve bazı bilimsel / akademik araştırma sonuçları verilerinden yararlanarak yoluna devam etmeyi tercih etmiş yazar. Özellikle kadınlara yönelik yeme bozuklukları, toplumsal baskı, güzellik algısı altında yatan sebepler ile bu sebeplerin kaynaklarını irdelemeye çalışmış: “Her gün, bize yeterince genç, yeterince zayıf, yeterince beyaz ve yeterince istekli görünmediğimizi söyleyen mesajların bombardımanı altındayız.” (s. 9). Bir yere kadar anlaşılır bulduğum yorumlar, yine de tam olarak doyurucu değil. Daha fazlasını bekliyordum.
Genelde feminizm içerikli oldukça fazla cümleye yer verilmiş olsa da kapağında yer alan alt başlık olan Kapitalizm hakkında yeterince içerik yoktu. Daha çok İngiliz / Amerikan toplumundan örnekler verilmiş ve Batı kültürüne ayna tutulmaya çalışılmış. Kitapta oldukça fazla argo kelimeler var, bu açıdan olgun insanların okumasını önereceğim bir eser. Çocuklara hitap etmediği kesin ama en önemli etkisi / mesajı insanların farkında olmadığı veya önemsemediği bir gerçeği hatırlatması: modern kültür, kadın bedenini kontrol etmeyi takıntı haline getirmiş durumda.
Kitabın arka kapağında yazan yazıyı da sizlerle paylaşmak istiyorum:
Et Pazarı, kadınların hem tükettiği hem tüketildiği kapitalist yamyamlığın et dayanağı olarak kadın bedeninin feminist bir irdelemesidir. Modern kültür, kadın bedenini kontrol etmeyi takıntı haline getirmiş durumda. Toplumlarımız, kadınların kendi kişisel ve politik potansiyellerine yabancılaştıkları gerçek kadın bedenlerine karşı idealize edilmiş kadınsı güzelliğin gerçek dışı imajlarıyla doldurulmuş halde. Modern kapitalizm altında, kadınlar hem tüketici hem tüketilen konumunda: Et Pazarı, kadınların politik kendiliğindenliğinin her parçasını genişleten kadın etinin nasıl bir tavıra maruz kaldığını anlatıyor ve tüketimin korkunç döngüsüne direnmek için stratejiler öneriyor. Cinsellik, fahişelik, açlık, tüketim, yeme bozuklukları, ev kadınlığı, transseksüellik ve küresel ticaretin feminenlik içindeki göstergelerine değinen Et Pazarı, kadının eşitsizliğini anlamak ve bununla mücadele etmek için oldukça değerli bir katkı sunuyor.
Et Pazarı – Kapitalizmde Kadın Bedeni
Bazı verilerden kitap içerisinde bahsedildiğini söylemiştim, bunlardan bir tanesi “İngiltere’de ve Amerika’da her beş kadından biri tecavüz kurbanı, geri kalanımız ise tecavüz korkusu ile yaşamayı öğrenmek zorunda.” (s. 10). cümlesi idi. Ülkemizde maalesef habercilik anlayışından olsa gerek 3. sayfa haberleri çok fazla izlenme / tıklanma alıyor ancak sanırım Amerika veya İngiltere’de bu tip haberlerin pek etkisi yok. Bunun yanında bazı ilginç ve katıldığım tespitleri de var, bunlardan bir tanesi “Eğer yarın sabah, dünya üzerindeki bütün kadınlar tamamen güçlü ve pozitif hissederek uyanırsa dünya ekonomileri bir gecede çöker.” (s. 11) cümlesi oldu: gerçekten kadınlar üzerine kurulu bir düzene doğru gidiyoruz sanki.
Kitaptan altını çizdiğim bazı cümleler ise şu şekilde:
“Kadın bedeni güçlü bir kaynaktır. …. gelişmiş ülkelerde satılan her şeyin %80’i, neo-liberal üretim şekillerinin devamlılığı için gerekli olan hayati bir enerji kaynağı sağlayan kadınlar tarafından satın alınır.” (s. 10).
“Sıfır beden kadın, sahiplenilmiş kadınlığın kapitalist bir fantezisidir, moda editörleri ve magazin düzenbazlarının çarpık hayal güçlerinde doğmuş bir medya kurgusudur, üstelik tehlikeli bir kurgudur.” (s. 46). … “Moda, diyet, müzik, medya endüstrilerinin ihtiyatlı propagandaları ile eğitilen kadınlar, 21. yüzyılın ilk yarısında kendi etlerini hakir görmeyi öğrenmişlerdir.” (s. 47).
“Önde gelen bazı radikal feministler, trans kadınların, kadının fiziki gizliliğinin kutsallığını vahşice bozmaya kalkışan, tuhaf elbiseler giymiş, kadın düşmanı kestirmiş erkekler olduğu açıklamasını yapmışlardır.” (s. 64)
Kitapta “21. Yüzyıl kadını özgür olmak istiyorsa oyunu kurallarına göre oynamayı bırakmalıdır. Bedenlerimizin kabul edilebilir olduğuna inanmak için harcadığımız tükenmiş çabayı sonlandırmak ve açık, parlak bir kararlılıkla kişiliklerimizin güçlü olduğuna inanmaya başlamak zorundayız.” (s. 105) cümlesi ile finali yapıyor yazar. Gerçekten çok net bir cümle olmuş. Benim beklentimi karşılamayan ancak yine de özellikle kendisine feminist diyenlerin, feminist bir bakış açısından kadın bedeni ve dünya düzenini irdelemesine katkıda bulunacak bir eser olmuş diyebilirim. Kitabı güvenilir kitap sitelerinden alabilirsiniz. İyi okumalar.