Devlet memurluğundan istifa etmek gibi bir düşünceniz olabilir. Tabii ki arka planında birden fazla sebeplerin olabileceği bu durum, genelde istenmeyen bir sonuç olarak dikkati çekiyor. Günümüzde daha çok istifa değil, işe girmek önemli. Ancak eğer siz de devlet memurluğundan istifa etmek istiyorsanız bu noktada işleyen resmi prosedürleri doğru bir şekilde bilmeniz ve yapmanız gerekmektedir. 657’li Devlet Memurları Kanunu’na göre (İlgili kanunun 20. Maddesi) devlet memurları belirtilen esaslara bağlı olarak memurluktan çekilebilirler.
Memur, Türk Dil Kurumu sözlüğüne göre “Devlet hizmetinde aylıkla çalışan kimse; görevli, işyar” anlamlarına gelmektedir (isim, unvan belirten haliyle). İdare hukukunda yer alan serbestlik ilkesi gereği, bir kimse isteği dışında memur olamaz, olmaya zorlanamaz. Yani memur olma kişinin isteğine bağlıdır. Bunun bazı prosedürleri vardır (memur olma şartları, sınavlar vs.). Bu prosedürlerden geçtikten sonra memur olarak atanan kişi (sözleşmeli personel vs. dahil), isteğe bağlı olduğundan memuriyetten de kendi isteğiyle ayrılabilir. Ancak bunu yapmak için yani istifa etmek için yani aslında kanunda yazdığı lafzıyla memuriyetten çekilmek için bazı kurallara uyulması gerekir. İsteğine bağlı olsa da kafasına göre gidemiyor, bazı sonuçlara katlanmak zorunda.
Kanun koyucu yukarıda bahsettiğim bu kuralları genellikle kamu hizmetlerinde süreklilik ilkesinden hareketle hizmetlerin aksamaması için 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 94. maddesi ve devamına eklemiştir. Bu hükümlerde devlet memurluğundan çekilme ve çekilmiş sayılma, çekilmede devir teslim süreleri, olağanüstü yönetim hallerinde çekilme usulü, çekilen ve çekilmiş sayılanların yeniden atama usulü ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Bu kanun maddelerini yazının sonuna ayrıntılı ve kanunda yer alan haliyle ekleyeceğim ancak hepsinin ayrı bir prosedürü olduğunu eklemek istiyorum.
Devlet Memurluğundan İstifa hakkında bir DİPNOT: Kamu görevlilerinin kendi istek ve rızasıyla memuriyetten ayrılmasına “istifa” denir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanun’unun 94. maddesinde “Devlet memuru bağlı olduğu kuruma yazılı olarak müracaat etmek suretiyle memurluktan istifa isteğinde bulunabilir” hükmüne yer verilmiştir.
Danıştay 8. Daire’sinin 11.04.2012 tarihli ve 2008/8930 Esas, 2012/1651 Karar Sayılı İlamında: “Kanun’da özürsüz ve kesintisiz 3-9 gün göreve gelmemek kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren fiil ve haller arasında sayılmıştır. Çekilmiş sayılma bir disiplin cezası değil, kişinin kendi isteği ile memuriyetini sonlandırmasıdır. Devlet memurlarının 10 güne kadar olan devamsızlıkları disipline konu bir suç olarak değerlendirilirken, 10 gün devamsızlık halinde ilgilinin memuriyetini kendi iradesiyle sonlandırmış olduğu kabul edilerek idari bir tasarrufta bulunulmaktadır.’’ ifadesi bizlere memur 10 gün işe gelmişse, istifa etmiş yani çekilmiş sayılır sonucunu veriyor ve bu olayda herhangi bir disiplin işlemi yapılmaz, dilekçe vermiş kabul edilir.
Sayfa İçerikleri
Devlet Memurluğundan İstifa Nasıl Olur?
Buraya kadar yazılanları özetlersek: memuriyete girmek gibi ayrılmakta kişinin isteğine bağlıdır (zorunlu haller ile disiplin hükümleri durumları hariç). İsteyen memur istediği zaman işinden istifa edebilir. Ancak bunun için gerekli şartları da sağlaması gerekmektedir. Anayasa gereği hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Bu nedenle işten çıkma isteği olan kendi istifası ila istifasını vererek memurluktan istifa edebilir. Bunun için işleyen resmi prosedürleri ve resmi süreci takip etmek yeterli olacaktır. Memurların yazılı istifa vermesi ve amirlerine ya da bir üst mercie iletmeleri gerekmektedir. Aşağıda süreci ve ilgili kanunlara göre görevden ayrılmanın nasıl olduğunu daha ayrıntılı bir şekilde anlatmaya çalışacağım.
Devlet Memurluğundan İstifa hakkında bir Dipnot: Bu yazımda olağanüstü durumlar dahil olmak üzere memurun kendi isteği dışında memuriyetine son verilen halleri ayrıntılı olarak yazmayacağım ancak şu kadarını bahsetmekte fayda var: memur, görevli olduğu kurumda çalışırken bazı disiplin cezaları ile karşılaşabilir. Bunlardan bir tanesi de “Devlet memurluğundan çıkarma” cezasıdır. Bu ceza ile kişinin memuriyeti sona erer. İdarenin irade ortaya koyarak disiplin hükümlerini uygulaması sonucu oluşur. Yazımızın genel hattıyla alakası yoktur, bilgi amaçlı vermek istedim.
Devlet memuru istifa ederse ne olur?
İstifa, memurun kendi isteğiyle memurluk statüsünün sona erdirilmesidir ve tek taraflı bir irade beyanı olup şarta bağlı bir işlem değildir. Yani istifa talebinde bulunan memurun, istifasının hukuk aleminde etki yaratması için “yetkili makamlarca” kabulü gerekmez (burada kabulden kasıt, istifa ettiğinde idare istifa edemezsin diyemez ancak istifasının bir onay süreci vardır, idari işlemlerdir). Ancak istifa dilekçesini verdikten sonra uyması gereken bazı kurallar vardır, bu kurallara uyması zorunludur. Memurun istifası ardından yerine başka birinin gelmesinin bir aydan fazla sürmesi halinde memur üstüne haber vererek görevini bırakabilir. Devlet memurluğundan çekilmek için, memurun yazılı bir şekilde çekilme isteğinde bulunması kanuni bir zorunluluk olup yazılı olarak başvurmadığı zamanlarda da kanun gereği istifa ettiği yani memuriyetten çekildiği durumların da olacağı kanundaki maddelerden anlaşılabilir.
İstifa eden memur yukarıdaki şartlara yani kanunda belirtilen hususlara uymadan görevini bırakırsa, belli bir süre veya devamlı olarak bir daha memuriyete alınamaz. Devlet Memurları Kanunu’nun 97. maddesine göre: “istifasının kabul edilmesini veya yerine atanan kimsenin gelmesini beklemeden ya da bir ay bekleyip üstüne haber vermeden görevini bırakan memur bir yıl geçmeden tekrar memurluğa alınamaz” (m.97/B). Ayrıca devamında “Devir ve teslim ile yükümlü olup istifa eden memurlar, devir teslim işlemleri bitmeden görevlerinden ayrılırlarsa, 3 yıl geçmeden tekrar memuriyete alınamazlar” (m.97/C) hükmü ile “Olağanüstü hallerde yerlerine atananlar gelmeden görevlerini bırakanlar ise bir daha hiçbir surette memuriyete alınamazlar” (m.97/D). Ve “Diğer hallerde tüm kurallara uyarak görevinden çekilenler ise altı ay geçmeden memurluğa tekrar alınamazlar” (m.97/A) hükümleri vardır.
Bir de hatırlatma yapalım: iradi olabileceği gibi zorunlu istifa türleri de var. Örneğin Milletvekili olmak veya Mahalli İdareler Seçimlerinde aday olan kamu görevlileri, görevlerinden istifa etmek zorundadır. Bunların prosedürü de ayrıdır. Hakim ve Savcılar için de örneğin benzer istifa süreci vardır ama sonuçları farklıdır. Bu durumun ayrıntılarını eklemiyorum.
Olağan Prosedür ile Çekilme Nedir?
- Memuriyetten çekilme Anayasanın 94. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre devlet memuru bağlı olduğu kuruma yazılı olarak bu isteğini beyan edebilir.
- Sadece bu şekli yazılı başvuru şartını yerine getirmek yeterli olmayıp, ancak istifasını veren memur ondan sonra onun yerine gelecek kişiyi beklemekle yükümlüdür. Onun yerine birisi geldiğinde istifası kabul olacaktır.
- Aynı zamanda istifa talebinde bulunan personelin yerine atanacak kişinin gelmesine kadar geçen süre belli bir sınıra sahiptir.
- Yasa koyucu atanacak memurun bir aya kadar gelmediği takdirde çekilme talebinde bulunan memurun üstüne ya da amirine belirterek görevden çıkabilir.
- Böylelikle bürokratik prosedürler nedeniyle atama işlemlerinin uzaması halinde, istifa talebi en fazla 1 ay içerisinde sonuçlanır ve çalışan oradan 1 ayın sonunda ayrılabilir. Bu süre sonunda yerine memur atanmasına bakılmaksızın görevden ayrılabilmesine olanak tanınmıştır.
Olağanüstü hal, sıkıyönetim, savaş ve seferberlik hali ile genel yaşama etkili doğal afetlere uğrayan yerlerde görev yapan memurlar Devlet Memurları Kanunu’nun 96. maddesi hükümlerinin gösterdiği koşullara uymazlarsa, Türk Ceza Kanunu ve ilgili diğer mevzuat uyarınca cezalandırılabilirler. Devlet Memurları Kanunu’nun öngördüğü koşullara uymadan çekilen memurların bu çekilmeleri sonucu idareye vermiş oldukları zararları aynı kanunun 12. maddesinde düzenlenen rayiç bedel üzerinden ödemeleri de söz konusu olabilir. Kanunda belirtilen esaslara uymadan görevinden çekilen memurların, tekrar devlet memurluğuna alınabilmeleri hiçbir surette mümkün değildir.
Memur, istifa ettikten sonra kararından vazgeçebilir ve tekrar görevine dönmek isteyebilir, bu konuda da ilgili maddeyi bilgi mahiyetinde paylaşmak isterim: Devlet Memurları Kanunu m.92’ ye göre “İki defadan fazla olmamak üzere memurluktan kendi istekleri ile çekilenlerden veya bu kanunun hükümlerine göre çekilmiş sayılanlardan tekrar memurluğa dönmek isteyenler, ayrıldıkları sınıfta boş kadro bulunmak ve bu sınıfın niteliklerini taşımak şartıyla ayrıldıkları tarihte almakta oldukları aylık derecesine eşit bir derecenin aynı kademesine veya 71.madde hükümlerine uyulmak suretiyle diğer bir sınıfta eşit derecedeki kadrolara atanabilirler”.
Gerekli Şartların Sağlanması Halinde Yaşanan Durum
Anayasanın 70. maddesine göre her Türk vatandaşının kamu hizmetine girme hakkı vardır ve hizmete alınmada, görevin gerektirdiği niteliklerden başka hiçbir ayrım gözetilemez. Memuriyet isteğe bağlıdır ve kimse memur olmaya veya memuriyeti devama zorlanamaz. Bu nedenle memuriyetten iradi ayrılış olarak kanunlarda istifa müessesi düzenlenmiştir. İstifa bir haktır ve bunu her memur kullanabilir (kanunda memuriyetten çekilme olarak geçer). Bu hakkından vazgeçip tekrar memur olabilir ancak kanunda geçerli şartları sağlaması gerekmektedir.
657 sayılı kanundaki ilgili maddeleri buraya ekliyorum;
Çekilme
Madde 20 – Devlet memurları, bu kanunda belirtilen esaslara göre memurluktan çekilebilirler.
Memurluğun Sona Ermesi: Çekilme
Madde 94 – Devlet memuru bağlı olduğu kuruma yazılı olarak müracaat etmek suretiyle memurluktan çekilme isteğinde bulunabilir. Mezuniyetsiz veya kurumlarınca kabul edilen mazereti olmaksızın görevin terk edilmesi ve bu terkin kesintisiz 10 gün devam etmesi halinde, yazılı müracaat şartı aranmaksızın, çekilme isteğinde bulunulmuş sayılır. Çekilmek isteyen memur yerine atanan kimsenin gelmesine veya çekilme isteğinin kabulüne kadar görevine devam eder. Yerine atanan kimse bir aya kadar gelmediği veya yerine bir vekil atanmadığı takdirde, üstüne haber vererek görevini bırakabilir. Olağanüstü mazeretle çekilenler, üstüne haber vermek şartıyla bir ay kaydına tabi değildirler.
Çekilmede devir ve teslim süresi
Madde 95 – Çekilen Devlet memurlarından devir ve teslim ile yükümlü olanlar, bu işlemlerin sonuna kadar görevlerini bırakamazlar. Hizmet icaplarına göre devir ve teslim işlemleri için gerekli süreler, yönetmelikte belirtilir.
Çekilen ve çekilmiş sayılanların yeniden atanmaları
Madde 97 –Memurlardan mali ve cezai sorumlulukları saklı kalmak üzere;
a) 94’üncü maddenin 2’inci ve 3’üncü fıkrasına uygun olarak memuriyetten çekilenler altı ay geçmeden,
b) Bu Kanuna göre çekilmiş sayılanlar ile 94’üncü maddenin 2’nci fıkrasına uymadan görevlerinden ayrılanlar bir yıl geçmeden,
c) 95’inci maddede yazılı zorunluluklara uymayanlar 3 yıl geçmeden,
d) 96’ncı maddeye aykırı hareket edenler hiçbir surette, Devlet memurluğuna alınamazlar.
Memurluğun sona ermesi
Madde 98 – Devlet memurlarının;
a) Bu kanun hükümlerine göre memurluktan çıkarılması;
b) Memurluğa alınma şartlarından herhangi birini taşımadığının sonradan anlaşılması veya memurlukları sırasında bu şartlardan herhangi birini kaybetmesi;
c) Memurluktan çekilmesi;
ç) İstek, yaş haddi, malullük sebeplerinden biri ile emekliye ayrılması
d) Ölümü; hallerinde memurluğu sona erer.
Devlet Memurluğundan İstifa dilekçe örneği de aşağıya ekliyorum:
Devlet memuru nasıl istifa eder?
Sonuç olarak;
Gerekli şartlar sağlanır ve memurun istifası kabul edilirse memur o işten resmi olarak ayrılır. Bunun için kişinin kendi özgür iradesi bulunmakla birlikte verdiği dilekçeye bağlı olarak da karar verilmektedir. Bu nedenle devlet memurluğundan istifa etmek isteyenler yukarıda da belirtildiği gibi yazılı bir şekilde beyanlarını üst kurumlarına ya da üst amirlerine ileterek en kısa sürede dönüş alacaktır. İstifa süresi ise en fazla 1 ay uzayacaktır. Yukarıdaki şartlara bağlı kalarak siz de dilediğiniz kurumunuza yazılı beyan vererek de ayrılabilirsiniz.
Ha bana sorarsanız: bu zamanda iş bulmak zor, istifa etmek yerine başka seçenekleri düşünün, derim.
İyi çalışmalar diliyorum.
NOT: “Devlet Memurluğundan İstifa Etmek” adında, zamanında, bilgisayarımda hazırladığım bir özgün içerik yazısı bu. Uzun zamandır bloğuma eklemediğimi fark ederek, yazıyı paylaştım. Herhangi bir sıkıntımız yok yani. :)
