Hz. Ayşe evlendiğinde kaç yaşındaydı?

Bir insanı lekelemek günümüz dünyasında, özellikle sosyal medya aracılığıyla çok kolay. İnsanlar arasına nifak tohumu serpmek ise daha da kolay: ki, yalan yanlış bilgilerle insanların kafasını karıştırmak da moda olmuş durumda. Konuyu etraflıca araştırmadan, bilmeden; sırf nefretin eseri cümleler kurup taraftar toplamaya çalışanların veya aynı nefreti taşıyan kişileri bir arada tutmak isteyenlerin kurduğu cümlelerden biri de peygamber efendimizin 8-9 yaşında Hz. Ayşe validemizle evlendiğini iddia eden sözlerdir. Daha kendileri de emin olmadıkları için herhalde 8-9 diye rakam telaffuz etmektedirler. Peki Peygamber efendimizle Hz. Ayşe evlendiğinde kaç yaşındaydı? Gelin bu soruya ispat, belge ve tutarlı sözlerle cevap bulalım.

Aslında bu konudaki kafa karışıklığının nedeni bilgi eksikliğinin yanında ‘çekememezlik’ olsa gerek. Bir de dönem şartlarını günümüz koşullarında değerlendirmeleri ile referans olarak aldıkları kaynaklara aşırı güvenmeleri. Çünkü, kadınların diri diri gömüldüğü bir dönemde kadınları el üstünde tutan ve onlara gerektiğinden fazla değer veren bir dinin peygamberinin çocuk yaşta biriyle evlenmesinin tutarsız olduğunu hiç bir belgeye bakmadan da anlamalı insan. Akıl buna yetecek düzeyde. Kuran ile, sünnet ile, mantık ile tutarsız olan bu tip söylemlerin faydadan çok zarar verdiği de açıktır. Böylesine iğrenç bir ‘çamurun’, tertemiz insanlara atılması kadar alçakça bir davranış göremiyorum ben. İspatı olmadan, iyi bir amaca hizmet etmeyen kişilerin yazdıklarını referans göstererek konuşanları da anlamakta zorluk çekiyorum. Bindiğin dalı kesmek resmen bu! İşin ilginç tarafı, bugüne kadar pek çok kaynakta 8 veya 9 yaşında, bazılarında ise 13 – 14 yaşında bazılarında ise 6 yaşında Hz. Ayşe’nin evlendiğini yazanlar oldu. Ben bu yazımda daha fazla konuşmadan siyer alimi Muhammed Emin Yıldırım’ın, Hz. Ayşe’nin evlendiğinde yaşının 18 olduğunu delilleriyle tespit ettiği makaleyi sizlerle paylaşacağım. (Normalde Hz. Aişe diye yazılması gerek ama Aişe dilimize Ayşe diye geçtiği için Ayşe diye yazıyorum yazımın genelinde.)

Fakat öncesinde hem konu ile irtibatlı olduğu için hem de konu hakkında daha fazla bilgi sahibi olmanız için bazı ek bilgiler vereceğim:

Peygamberliğin gelişinden on yıl sonra, elli yaşındayken eşi Hz. Hatice’yi kaybeden Peygamberimiz (asm.) kendisine hem ev işleri ve çocuklarının bakımında yardımcı olacak, hem de İslâm’a davet faaliyetlerinde destek olacak eşlere ihtiyacı vardı. Bunun için bir yandan yaşlı ve dul bir kadın olan Sevde’yi, öte yandan da en yakın arkadaşı olan Hz. Ebubekir’ in kızı Hz.Ayşe’yi istetti. Hz. Peygamberin bu isteği, vahyin başlangıcından yaklaşık on yıl sonradır. Hz. Ayşe vahiy başlangıcından beş altı yıl önce doğmuştur. Dolayısıyla Hz. Ayşe’nin Peygamberimizle evlendiği yaşın on yedi-on sekiz olduğu ortaya çıkar. (Kaynak: http://www.resulullah.org/hz-ayse-ra-validemiz-peygamberimiz-asv-ile-evlendiginde-kac-yasindaydi ) Bu kaynaktan anlaşılacağı üzere Hz. Aişe validemizin en az 16 yaşında olması gerekirdi. Günümüz koşullarında 18 yaşında olmayanlar evlenemiyor. Fakat dönem şartları dikkate alındığında, kızlarını diri diri gömen halkın evlilik çağına gelen çocuklarını ergenlik sonrası halka duyurduğu ve sonrasında evlilik ahdi ile beraber evlendiğini tarihi kaynaklar yazmaktadır. Ki mantıken ve kuranda yazanları dikkate aldığımızda kuran peygamberinin çocuk yaşta biriyle evlenmesini söylemek abesle iştigaldir. Keza Peygamber efendimiz çoğu eşini yaşlılığında almıştır. Eğer amacı farklı olsaydı hepsini gençliğinde alırdı. O dönem evliliklerinin günümüzden farkı olduğu da açıktır. Lütfen diyorum burada…

Bu sorunun irdelendiği bir programdan kesit de sizlerle paylaşmak istiyorum:

Araya ‘Neden peygamber efendimiz bir çok evlilik yaptı veya cariyeler aldı?’ sorusunun cevabı olacak bir video da eklemek istiyorum:

Hadislere dayanarak bu konuda ahkam kesenlerin dayanak olarak gösterdiği hadis ise şudur: sahih hadis: 5575 – Hz. Aise radiyallahu anhâ anlatiyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, ben alti yasinda iken benimle evlendi. Medine’ye geldik. Benî’l-Hâris Ibnu’l-Hazrec kabilesine indik. Ben hummaya yakalandim. Saçlarim döküldü. (Iyilesince) saçim yine uzadi. Annem Ümmü Rumân, ben arkadaslarimla salincakta oynarken, bana geldi, benden ne istedigini bilmeksizin yanina gittim. Elimden tuttu. Evin kapisinda beni durdurdu. Evimizde, Ensârdan bir grup kadin vardi. “Hayirli, bereketli olsun!”, “Ugurlu mübarek olsun!” diye dualar, tebrikler ettiler. Annem beni onlara teslim etti. Onlar kilik-kiyafetime çeki düzen verdiler. Beni, (kusluk vakti aniden) Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm(in gelisinden) baska bir sey sasirtmadi. Annem beni O’na teslim etti. O gün ben dokuz yasinda idim.” Buhari, Nikâh 38, 39, 57, 59, 61; Müslim, Nikah 69, (1422); Ebu Dâvud, Nikâh 34, (2121); Edeb 63, (4933, 4934, 4935, 4936, 4937); Nesai, Nikah 29, (6, 82).

Hadisler gerçektir demek, körü körüne inanmak demek: küfürdür! Yanlıştır! Öncelikle bakmamız gereken Kuran-ı Kerimdir. Kuran-ı Kerim ile tezat bir davranışın hadislerde yazması, hadisin doğru olduğunu göstermez aksine hatalı olduğunu gösterir.

İşte Siyer alimi Muhammed Emin Yıldırım’ın Zeynepder.org sitesinde yayınlanan ve Hz. Ayşe evlendiğinde kaç yaşındaydı sorusuna cevap veren yazısı…

Hz. Aişe Validemizin Evlilik Yaşı

Bu konuya değinmemizin amacı ne Hz. Aişe’nin yaşını bahane ederek Efendimiz’e saldıran bahtsızlara, ne de kendi sınır tanımaz şehvetlerine buradan bir kılıf bulmaya çalışanlara cevap vermektir. Tek amacımız bu konuda kaynaklarımız arasında var olan gerçekleri tespit edip, bunu sizlerle paylaşmaktır.

Bir ilim ve irfan abidesi olan Hz. Aişe validemiz söz konusu olduğunda genel kanı onun Efendimiz’le 6–7 yaşlarında nişanlandığı ve 9–10 yaşlarında ise evlendiği yönündedir. Bu kadar küçük yaşta evlenmesine yapılan itirazlara ise savunmacı bir üslup ile bölgeye has iklim şartlarının kız çocuklarının erken yaşta buluğa ermesi olarak gösterilir. Gerçekte böyle midir? Sahi, Hz. Aişe validemiz, Hücre-i Saadet’e gelin olarak geldiğinde 9–10 yaşlarında mıydı? Savunmaya ve gizlemeye ihtiyaç duymadan kaynaklarımıza müracaat ettiğimizde, Aişe validemizin gerçek yaşını bulmamız açısından elimizin altında onlarca delil olduğunu görürüz. Gelin, yerimiz nispetinde bunlardan hiç değilse bir kaçına değinmeye çalışalım.

Hz. Aişe validemiz Efendimiz ile nişanlanmadan önce, Allah Resulü’nü Taif dönüşü himayesine alan Mekke’nin sayılı tüccarlarından biri olan Mut’im ibn Adiyy’in oğlu Cübeyr ibn Mut’im ile nişanlıydı. Eğer Hz. Aişe’nin 9 yaşında Efendimiz ile evlendiğini kabul edersek, 6-7 yaşında Efendimiz ile nişanlanmış olduğunu ve bu olaydan birkaç sene önce de Cübeyr ile nişanı bozduğunu söylemiş oluruz. Böyle bir iddia ise Hz. Aişe’nin Cübeyr ile nişanlandığında 5–6 yaşlarında olduğunu kabul etmek anlamına gelir ki, bununda açıklanacak hiçbir tarafı olmaz. Ama biz biliyoruz ki, İslam’ı davetin yankıları Mekke’de yayılmaya başladığında Mut’im: “Ben Muhammed’e inanan bir adamın kızını evime gelin olarak almam” diyerek nişanı geri atmış ve bu olaydan birkaç sene sonra da Efendimiz, Hz. Aişe ile nişanlanmıştır.

Diri diri kız çocuklarını toprağa gömen cahiliye Arapları genel itibari ile kız çocuklarının yaşlarını tutmazlardı. Toplumun tüm kınamasına rağmen kızlarını gömmeyip onları büyütenler, çocukları buluğa erdiklerinde Daru’n-Nedve’de bir tören düzenler ve kızlarının artık büyüdüğünü halka ilan ederlerdi. Eğer bu uygulamayı esas alırsak, Hz. Aişe’nin 9 yaşında evlendiği iddiasını, “9 yıldır ay hali görüyordu” şeklinde anlamak gerekecektir. 9 yıldır ay hali görmesi ve bir 9 yılda çocukluk dönemini dikkate alınca, Hz. Aişe validemiz evlendiğinde 18 yaşlarında bir genç kız olduğu anlaşılacaktır. Hz. Aişe validemiz yıllar sonra Mekke’nin ilk dönemlerinde inen bir sûre olan, Kıyamet Sûresinin iniş zamanı sorulduğu zaman: “ Ben Mekke’de sokaklarda oynayan bir çocuk iken Kıyamet Sûresinden şu ayetler nazil oldu” diye cevap vermesi, onun yaşını tespit etmemiz açısından önemli bir işarettir. Bu sûrenin Nübüvvetin 3. yada 4. yılında nazil olduğunu hatırlarsak, Aişe validemizin de oyun oynayacak ve dile getirilen sûreyi aklında tutacak bir yaşta olması gerektiğini de dikkate alırsak; o günlerde en az 6–7 yaşlarında olması icap edecektir. Hz. Aişe’nin Efendimiz ile evliliğinin Nübüvvetin 13. yılında gerçekleştiğini hatırlarsak, demek ki; bu evlilik Kıyamet Sûresinin nazil olmasından yaklaşık 10 yıl sonra olduğunu kabul etmek zorunda kalacağız. Böyle olunca da Aişe validemizin evlendiği zaman yaşının en az 17 yada 18 olduğu anlaşılacaktır.

Birçok tarihi kaynak Aişe validemiz ile ablası Esma arasındaki yaş farkının 10 olduğunu söylerler. Hicretin 73. yılında 100 yaşında vefat etmiş olan büyük İslam kadını Hz. Esma hicret sırasında 27-28 yaşlarında idi. Eğer o bu yaşlarda idiyse ve Aişe validemizden de 10 yaş büyük idiyse, demek ki Hz. Aişe’de hicret sırasında 18 yaşlarında idi.

Bugün hadis kitaplarımızda yer alan ve Hz. Aişe Validemiz’in Mekke yıllarıyla ilgili olarak anlattığı bazı rivayetler, onun yaşını tespit edebilmemize yardımcı olacak niteliktedir. Bunlardan birkaçına değinirsek, mesela; Risâletten kırk yıl önce gerçekleşen ve tarih belirlemede bir ölçü olarak kabul gören Fil hadisesinden geriye kalan iki kişiyi Mekke’de dilenirken gördüğünü söylemesi; Mekke’nin en sıkıntılı günlerinde Allah Resûlü’nün sabah-akşam kendi evlerine geldiğini ve bu sıkıntılara dayanamayan babası Hz. Ebû Bekir’in de Nübüvvetin 5. veya 6. yılında Habeşistan’a hicret teşebbüsünde bulunduğunu detaylarıyla birlikte anlatması; ilk defa namazın ikişer rekat farz kılındığını, mukim olanlar için daha sonraları onun dört rekata çıkarıldığını, ancak sefer durumlarında yine iki rekat olarak bırakıldığını ifade etmesi gibi rivayetler onun yaşı konusunda bize ipuçları verecek niteliktedir.

Hz. Aişe validemizin doğum tarihindeki ihtilafların bir benzeri vefat tarihinde de görülmektedir. Ama biz bazı detayları ve rivayetler arasındaki ilişkileri dikkate alırsak, onun Hicri 58. yılda, 74 yaşlarında vefat ettiğini kabul edebiliriz. Eğer o 74 yaşında vefat etti ise, Efendimiz’den sonra 48 yıl dul olarak yaşadı ise, Allah Resulü ile evliliği de 9 yıl sürdü ise; demek ki, Aişe validemiz, Efendimiz Daru’l-Beka’ya hicret ettiğinde 26, evlendiğinde ise 17–18 yaşlarında idi.

İşte burada ancak birkaçına yer verebildiğimiz delilerden anlaşılacağı gibi, bilinenin aksine Hz. Aişe validemizin evlilik yaşı 9 veya 10 değil, 18’dir.

Bu konuda daha fazla bilgi bulabileceğiniz kaynaklar:

1 : http://www.resulullah.org/hz-ayse-ra-validemiz-peygamberimiz-asv-ile-evlendiginde-kac-yasindaydi

2 : http://www.yeniumit.com.tr/konular/detay/aise-validemiz-in-evlilik-yasi

3 : http://vdsgn.wordpress.com/2013/11/30/hz-aise-r-anha-validemizin-evlilik-yasi/