Facebook, Twitter, Instagram, Snapchat ve daha fazlası… Hayatımızın her anında bizle beraberler. O kadar etkililer ki, artık arkadaşlıklar bu platformlarda başlıyor veya tam tersine buralarda bitiyor. Hatta çoğu zaman ilişkilerin bitmesine neden olabiliyorlar. 2016 yılının sonlarına geldiğimiz şu günlerde sosyal ağlar hiç olmadığı kadar büyüdü; sahte/parodi hesaplarında devreye girmesiyle ayrı bir dünya haline geldiler. Her gün yenilenmeye, geliştirilmeye devam eden sosyal medya siteleri hayatımızı daha fazla yönlendirmeye, hayatımızın daha fazla alanına girmeye devam ediyor. Bir gün bakıyorsun Snapchat bir özellik ile geliyor, kısa bir süre sonra aynı özellik Facebook üzerine entegre ediliyor. Telefonlar, akıllı cihazlar elimizden düşmüyor. Fakat her şey bu kadar toz pembe mi? Sosyal medya sitelerinin yararlarından çok zararları olduğu aşikar ve artık ülkemizde de olmak üzere tüm dünyada “sosyal medya bağımlılığı” konusunda hastanelerde bölümler açılmakta. Bu olayın bir tarafı… Diğer tarafı ise sosyal medya üzerinden ilerleyen cinsel istismar, ırkçılık, şiddet ve aşırıya kaçan ifadeler… Facebook, Twitter ve diğerleri bu nedenden dolayı artık değişmek zorunda.
Milyonlarca insan sosyal medya devleri üzerinden birbirine bağlı durumda ve bu gün geçtikçe daha da artarak devam ediyor. 2016 yılı içerisinde özellikle ABD seçimleri döneminde Facebook ve Twitter’ın sahte haberler yaydığı iddia edilmişti. Bunun yanında iki sosyal platform (aslında Instagram, Snapchat de bunlara eklenebilir, ben kısa olsun diye ikisini yazıyorum belki de) çok ciddi taciz olayları ile gündeme gelmişti. 600 milyon aylık aktif kullanıcıya ulaştığını açıklayan Facebook, 500 milyon aktif kullanıcı barajını aşan Instagram ve herkesin her an tweet attığı Twitter bu sorunlarla başa çıkmalı, 2017 de bu sorunları mutlaka çözmeli diye düşünüyorum. Hatta buna terörün en fazla nemalandığı ve kendine destek bulduğu mecraların sosyal medya olması gerçeğini de eklemek gerek; etraf troll doldu, taştı! Bu da bir diğer önemli sorun.
Sosyal medya siteleri neden değişmek zorunda?
Sosyal medya devleri her ne kadar istatistik açıdan çok iyi durumda olsa da 2016 yılı onlar için iyi sonuçlanmadı diyebiliriz. Facebook özellikle ABD seçimleri öncesinde yalan haberlerin yayılmasına katkı sağladığı için eleştirilmiş, haber kaynağını yöneten ekibin Clinton lehine paylaşımlara daha çok izin verdiği iddiası sonrası ekibin görevine son verilmişti. Twitter ise “kendini satmak” için birçok şirketle görüşme yapmış fakat istediği sonucu alamamıştı. Hatta analistler Twitter’ın hisselerinin 10 dolar bile etmeyeceğini iddia etmişti. 2016 yılını en aktif geçiren ise belki de Snapchat ve Instagram oldu. Snapchat yaptığı güncellemeler ile kullanıcıları kendinde tutmayı başardı; birçok özelliğini çalan Instagram ise aktif kullanıcı sayısında rekor kırdı. Fakat buraya kadar her şey gördüğünüz gibi istatistik veriler: yalan haberler, taciz vakaları, sosyal medya bağımlılığı… Bunlara karşı bir çözüm?
Facebook sahte haberler yüzünden inceleme altında ve önümüzdeki dönemde bu konuyla yoğun olarak ilgileneceğini açıkladı. Twitter ise taciz ve terörün yayılmasına katkı sağladığı için diken üstünde, hatta bu sebepler yüzünden “satılamadığını” söylemek doğru olur. Sosyal ağ üzerinde karşılaştığınız sorunlar son derece ciddi olduğu için, sosyal ağların bir adım geride kalması ve hizmetlerine iyi bir göz atması gerekiyor.
Neler yapmaları gerekiyor?
Teknoloji çok hızlı gelişmesinin yanında fayda olduğu gibi zarar da var. Artık tek bir tıkla milyonlara ulaşılabiliyor. Bu da büyük bir sorumluluk demek: fakat milyonlarca gönderiyi kontrol etmek mümkün değil. Ancak sahte haberlerin yarattığı muazzam etki sosyal medya platformunun doğru haberleri göstermesi açısından büyük sorumluluk sahibi olması gerektiğini gösterir. Bunu yapamazsa kullanıcılar bu alternatiften kaçabilir. Bunun yanı sıra Twitter gerçeği var… Artık Facebook’dan daha etkili olduğu alanlar olduğunu da söylemek mümkün; hatta canlı yayın desteğinin de gelmesi sonrası daha aktif olarak kullanılacağını düşünüyorum. Ama Twitter üzerinden nefret ve ayrımcılık suçları ile teröre destek günden güne artmaya devam ediyor. Son zamanlarda bu konuda -özellikle terör olayları sonrası- devletimizle daha iyi ilişki kurması “iyimser” düşünmemize neden oluyor ama artık sadece bir hesabı silmek, kaldırmak yeterli olmuyor; devlete tam bilgilerin verilmesi gerekiyor. Bunun yanında troll sorununun çözüme kavuşturulması da elzem.
Kasım ayında, Twitter, nefret dolu mesajlar hedefleyen birkaç özellik açıkladı. Bu özellikte berbat hastagları ve rahatsız içerikleri gizlemesine olanak sağlayan adımlar atıldı. Doğru yönde atılması gereken bir adım ve şirketin bu konuda istekli olduğunun bir göstergesi olarak görülebilir. Fakat yeterli olmayabilir. Sonuç olarak hala Twitter’a anonim kalmanız kolay, bu da bilmediğiniz kişilere korkunç şeyler söylemenizi kolaylaştırıyor. Platform üzerindeki kullanıcılar gerçek kimlikleri dışında hesap açabildikleri için sevmedikleri insanlara tacizde bulunması için çözülmesi gereken problemlerinden. Şirket bu konuda bir şeyi değiştirmezse varlığı ciddi tehlike altında. Açıkçası ilerleyen dönemlerde Twitter’in bu konuyla başı çok ağrıyacak, satış süreci de daha da uzayacak diye düşünüyorum.
Sonuç olarak; artık her şeyin sosyal medya üzerinden yapıldığı bir dönemdeyiz ve günden güne daha da bizi içine çeken güncellemeler ile sosyal medya yoluna devam ediyor. Bağımlılık, normal bir davranışmış gibi geliyor bize… Vahim olan da bu. İlişkiler, kavgalar, tartışmalar, yönlendirmeler, algı operasyonları: hepsi ama hepsi sosyal medya üzerinden yapılıyor. Bu da şirketlerin hem ülke yasalarına uymalarını hem de sorumluluk alarak daha dikkatli olmalarını gerektiriyor.
Bu yabancı menşeili şirketlerin Türk ceza ve yaptırım kanunlarına uyması gerekiyor.